Veel Belgen begrijpen niet waarom fide en de Belgische bond heel recent een drastische elo-correctie hebben doorgevoerd. Er wordt niet echt geklaagd want extra elopunten zijn altijd leuk om te krijgen maar velen vinden het vreemd dat ze nu meer elo hebben dan 10 of zelfs 20 jaar geleden.
Nu dat sentiment zou wel eens kunnen veranderen in de nabije toekomst wanneer steeds meer spelers beseffen dat de extra elo voor hen een vergiftigd geschenk was. Ik heb de Belgische ratingverantwoordelijke er voor gewaarschuwd en we hebben na slechts 2 klassementen reeds de eerste slachtoffers van de decompressie. Spelers die velen jaren een rating gehad hebben, zijn nu plots ongekwoteerd.
Pierre Valembois is 1 van de eerste slachtoffers van de decompressie |
Ik voorspel dat het de start is van een golf van (vooral) oudere spelers die als grof huisvuil gedumpt worden door de fide. Collateral damage om een nieuwe deflatie te vermijden? Ik heb zeer sterke twijfels of dit een juiste strategie is. Veel clubs zouden wel eens belangrijke vrijwilligers kunnen verliezen want de hogere elo's zijn veelal enkel bezig met zichzelf. Daarnaast is het symptoombestrijding en is het zeker geen definitieve oplossing voor inflaties/ deflaties in de toekomst van het ratingsysteem.
Anderzijds besef ik sinds mijn laatste open tornooi in Mariënbad dat we evenmin de problemen met de deflatie nog verder konden negeren. Eerlijk gezegd dacht ik tot dan toe dat wie hard werkt aan het schaken, geen ratingverlies hoeft te vrezen van ondergekwoteerde spelers. Dat was mij de voorbije jaren in verscheidene tornooien telkens gelukt tot dus Mariënbad 2024. Daar zag en ondervond ik voor het eerst hoe dramatisch een ontspoord ratingsysteem kan zijn voor spelers en tornooi.
Nog voor de 1ste zet werd gespeeld, wist ik al dat het tornooi anders zou zijn dan alle andere die ik ooit had gespeeld. Het begon al met de paringen van de eerste ronde. Ik vermoed dat zeer weinigen zich voorbereiden voor de 1ste ronde op basis van een voorlopige deelnemerslijst want je hebt altijd spelers die laatste moment aanmelden en afmelden. Bovendien wordt het kleur geloot en moet je dus op beide kleuren voorbereiden zonder voorkennis van de loting. M.a.w. enkel omdat ik sowieso moest wachten, keek ik al eens naar het repertoire van Thomas Hellmann die ik in een Zwitsers tornooi theoretisch als tegenstander volgens de voorlopige deelnemerslijst moest krijgen.
Mijn summiere voorbereiding op beide kleuren voor Thomas Hellmann |
Ik heb nog nooit succes gehad met mij te baseren op de voorlopige deelnemerslijst maar deze keer keek ik toch heel raar op dat ik meer dan 100 elopunten te optimistisch was geweest. Ik vernam enkele minuten voor het tornooi begon, er minstens 10 hogere elo's zich hadden teruggetrokken waardoor het tornooi plots een pak minder sterk was bezet.
Hogere elo's haken massaal af in 2024 |
Angsthazen of wist men wat er ging gebeuren met de overgebleven hogere elo's? Het werd op uitzondering van een Indiër en een Pool een waar elobloedbad voor de top 10. Slechts 3 van de top 10 spelers eindigde in de top 10. 3 van de top 10 gaven 1 of meerdere forfaits.
Ondanks slechts K-factor 20 zien we zeer grote eloverliezen bij de top 10 |
Zelfs ondergekwoteerde spelers kloegen over dat ze te weinig rating konden verdienen in Mariënbad (herinner mijn artikel Hoe belangrijk is elo? over spelers die op elojacht waren). In ronde 8 won ik van een duidelijk ondergekwoteerde jeugdspeler die zelfs 41 elo verloor. Na het tornooi hoorde ik enkele ouders vertellen dat ze niet meer zouden terugkomen omdat hun kinderen te weinig rating hadden gewonnen. Sommige spelers speelden voor het tornooi van Mariënbad ook in Praag en je ziet heel duidelijk in onderstaand overzicht wat een onevenwicht in ondergekwoteerde spelers kan doen op de resultaten.
Verschil elowinst/ verlies tussen Mariënbad en Praag = 27. |
Beide Tsjechische tornooien werden na elkaar in dezelfde maand gespeeld dus hetzelfde eloklassement werd gebruikt voor beide. Gemiddeld werd in Mariënbad 10 elo verloren en in Praag 17 elo gewonnen door de spelers. De grootste individuele verschillen (meer dan 40 elo) heb ik in oranje aangeduid en zijn telkens in het voordeel van Praag. Dit lijkt mij te toevallig om het aan statistische ruis te kunnen attribueren.
Dan is natuurlijk de vraag hoe kan zoiets verklaard worden. Waar komen al die onderkwoteerde spelers vandaan? Op reddit stond enkele maanden geleden een heel interessante tabel over de mediaanratings in de diverse landen en die laat uitschijnen dat leeftijd zeker niet het enige is dat een rol speelt in dit verhaal.
Meer dan 600 elo verschil voor de mediaan tussen de sterkste en zwakste landen. |
Dat India op de voorlaatste plaats met een mediaan van 1223 elo staat is op zijn zachtst gezegd vreemd. Echter het is minder vreemd als je weet dat slechts een heel klein percentage van de Indiërs over de financiële middelen beschikt om naar het buitenland te reizen en daar elo te winnen. M.a.w. veel landen hebben hun eigen eco-systeem betreffende elo die nauwelijks of niet kan worden beïnvloed door andere landen.
Hoe groot de impact kan zijn door de eloverschillen tussen de landen op een individuele rating, zag ik o.a. in het fideprofiel van de Koeweitse 16 jarige Meshal Alhejab (mijn tegenstander in ronde 4 van Mariënbad). Ik vermoed dat hij altijd tornooien in EU-landen zou kiezen indien geld of tijd geen rol zou spelen.
Schaakprestaties in het voorbije jaar van Meshal Alhejab |
Het verschil in Meshal's prestaties tussen EU landen en andere landen is gigantisch en kan opnieuw onmogelijk door statistische ruis worden verklaard. Het bevestigt nogmaals wat ook een artikel van Chessbase al enkele jaren geleden ons vertelde: Why do some countries always gain and other always lose rating points?
Dat fide deze problematiek compleet negeert getuigt niet perse van kwade wil maar wellicht dat hiervoor geen makkelijke oplossing bestaat. Ik kan mij voorstellen dat je nooit een voorstel goedgekeurd krijgt waarin het ene land punten moet geven aan een ander land zonder partijen te spelen.
Met de recente elocorrectie zullen de verschillen met 40% verkleind zijn maar dat is uiteraard onvoldoende. Tussen sommige landen betekent dit nog steeds meer dan 300 punten verschil voor de mediaan. Of het ratingsysteem dit kleiner verschil nu wel vanzelf zal rechttrekken, is erg twijfelachtig. Het ratingsysteem was kapot en ik vind het nog veel te vroeg om het nu al gezond te verklaren.
Brabo